Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές φαίνεται να συνδέονται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο πρόωρων θανάτων, σύμφωνα με νέα παγκόσμια μελέτη.
Μια διεθνής μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 28 Απριλίου στο American Journal of Preventive Medicine αναφέρει ότι για κάθε 10% αύξηση στην κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών (UPFs) στην συνολική ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη, ο κίνδυνος θνησιμότητας από όλες τις αιτίες αυξήθηκε κατά 2.7%.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, αυτό μεταφράζεται σε περισσότερους από 124.000 πρόωρους θανάτους ετησίως.
«Οι UPFs επηρεάζουν την υγεία πέρα από την ατομική επίδραση της υψηλής περιεκτικότητας σε κρίσιμα θρεπτικά συστατικά (νάτριο, τρανς λιπαρά και ζάχαρη) λόγω των αλλαγών στις τροφές κατά τη βιομηχανική επεξεργασία και τη χρήση τεχνητών συστατικών, συμπεριλαμβανομένων χρωστικών, τεχνητών γεύσεων και γλυκαντικών, γαλακτωματοποιητών και πολλών προσθέτων και βοηθημάτων επεξεργασίας, οπότε η εκτίμηση των θανάτων από όλες τις αιτίες που σχετίζονται με την κατανάλωση UPF επιτρέπει συνολική εκτίμηση της επίδρασης της βιομηχανικής επεξεργασίας τροφίμων στην υγεία», δήλωσε ο Eduardo Augusto Fernandes Nilson, DSc, επικεφαλής ερευνητής της μελέτης και ερευνητής στο Ίδρυμα Oswaldo Cruz (Fiocruz) στη Βραζιλία, σε ανακοίνωση τύπου.
Χιλιάδες θάνατοι συνδέονται με τις υπερ-επεξεργασμένες τροφές
Στο πλαίσιο της μελέτης, ο Nilson και οι συνεργάτες του ανέλυσαν δεδομένα από αντιπροσωπευτικές έρευνες διατροφής σε εθνικό επίπεδο, μαζί με δεδομένα θνησιμότητας από οκτώ χώρες.
Οι χώρες που συμμετείχαν ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, η Βραζιλία, ο Καναδάς, η Χιλή, η Κολομβία και το Μεξικό.
Τα έτη που μελετήθηκαν διέφεραν ανά χώρα, κυμαίνοντας από το 2010 έως το 2018. Η μέση συνεισφορά των υπερ-επεξεργασμένων τροφών στην συνολική ενεργειακή πρόσληψη διέφερε επίσης μεταξύ των χωρών.
Η χαμηλότερη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών παρατηρήθηκε στην Κολομβία (2015) και τη Βραζιλία (2017–2018), όπου λιγότερο από το 20% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης αποτελούνταν από υπερ-επεξεργασμένες τροφές.
Στη Χιλή (2010) και το Μεξικό (2016), η πρόσληψη αυξήθηκε σε 20–30% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης. Στην Αυστραλία (2011–2012) και τον Καναδά (2016), η αναλογία πρόσληψης υπερ-επεξεργασμένων τροφών αυξήθηκε σημαντικά, με τις UPFs να αποτελούν το 37.5% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης στην Αυστραλία και το 43.7% στον Καναδά.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες (2017–2018) και το Ηνωμένο Βασίλειο (2018–2019), η συνεισφορά των UPFs στη συνολική ενεργειακή πρόσληψη υπερέβη το 50%. Αυτά τα έθνη είχαν τον υψηλότερο αριθμό πρόωρων θανάτων που σχετίζονται με τις UPFs, με σχεδόν 18.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο και περισσότερους από 124.000 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Christopher Gardner, PhD, διατροφολόγος και καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, δήλωσε ότι τα ευρήματα αποτελούν σημαντική προσθήκη στην έρευνα για τις υπερ-επεξεργασμένες τροφές. Ο Gardner δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Οι συγγραφείς έδειξαν ότι ανεξάρτητα από τα γενικά επίπεδα κατανάλωσης, υπήρχαν σταθερά υψηλότερα επίπεδα θνησιμότητας μεταξύ του υποσυνόλου του πληθυσμού σε καθεμία από αυτές τις χώρες που κατανάλωνε περισσότερα έναντι λιγότερα UPF. Με άλλα λόγια, ακόμη και σε μια χώρα όπου μόνο το 15% των τροφίμων που πωλούνταν ήταν UPF, όσοι κατανάλωναν περισσότερα έναντι λιγότερα είχαν ανιχνεύσιμα διαφορετικά ποσοστά θνησιμότητας», δήλωσε στο Healthline.
«Θα ήταν/θα έπρεπε να είναι ευκολότερο να δούμε αυτή τη διαφορά σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το γενικό ποσοστό κατανάλωσης είναι πολύ υψηλότερο. Είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι βρήκαν επίσης [τη σύνδεση] σε όλο το φάσμα των επιπέδων κατανάλωσης σε διάφορες χώρες. Αυτό είναι μια ενδιαφέρουσα και σημαντική προσθήκη στον τομέα της γνώσης για τις UPF. Θα πρέπει να τους δοθεί πίστωση για την προσθήκη αυτή στη γνώση μας».
Πολλαπλές επιδράσεις στη σωματική και ψυχική υγεία
Αν και δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτή definition των υπερ-επεξεργασμένων τροφών, ο όρος χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει τρόφιμα που είναι έτοιμα για κατανάλωση ή ζέσταμα και παρασκευάζονται σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, χρησιμοποιώντας λίγα ή καθόλου ολόκληρα τρόφιμα.
Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές θεωρούνται συχνά βολικές, εξαιρετικά εύγευστες και περιέχουν συστατικά για να τις κάνουν πιο ελκυστικές. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν χρωστικές, γαλακτωματοποιητές, πηκτωματοποιητές, αρώματα, διογκωτικούς παράγοντες, αντιαφριστικούς παράγοντες και γλυκαντικά.
Σε πολλές χώρες υψηλού εισοδήματος, οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές αποτελούν ήδη περισσότερο από το μισό της μέσης ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.
Μια
- κατάθλιψης
- παχυσαρκίας
- καρδιαγγειακής νόσου
- ορισμένων τύπων καρκίνου
- διαβήτη
«Είναι ανησυχητικό ότι, ενώ στις χώρες υψηλού εισοδήματος η κατανάλωση UPF είναι ήδη υψηλή αλλά σχετικά σταθερή για πάνω από μια δεκαετία, στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος η κατανάλωση αυξάνεται συνεχώς, πράγμα που σημαίνει ότι ενώ το αναλογικό φορτίο στις χώρες υψηλού εισοδήματος είναι επί του παρόντος υψηλότερο, αυξάνεται στις άλλες χώρες», σημείωσε ο Nilson σε ανακοίνωση τύπου.
«Αυτό δείχνει ότι πολιτικές που αποτρέπουν την κατανάλωση UPFs χρειάζονται επειγόντως σε παγκόσμιο επίπεδο, προωθώντας παραδοσιακά διατροφικά πρότυπα βασισμένα σε τοπικά φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα», συνέχισε.
Υψηλές σε θερμίδες, χαμηλές σε θρεπτικά συστατικά
Η Dana Hunnes, ανώτερη διαιτολόγος και επίκουρη καθηγήτρια στην Σχολή Δημόσιας Υγείας Fielding του UCLA, δήλωσε ότι τα ευρήματα αποτελούν μια σημαντική υπενθύμιση των οφελών από τη μείωση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφών. Η Hunnes δεν συμμετείχε στην νέα μελέτη.
«Η κατανάλωση UPFs συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του κινδύνου θνησιμότητας (και ασθένειας) και ότι όλοι θα πρέπει να εργαστούμε σκληρότερα (και να ενθαρρύνουμε μεγαλύτερη ρύθμιση) για να μειώσουμε την κατανάλωση UPFs τόσο στις δικές μας ζωές όσο και στα συστήματα τροφίμων», δήλωσε στο Healthline.
«Οι UPFs είναι υψηλές σε θερμίδες, ζάχαρη, αλάτι, λιπαρά, αλλά χαμηλές σε θρεπτικά συστατικά. Έχουν απογυμνωθεί από όλες τις φυσικές τους ιδιότητες για την υγεία. Όλες οι ίνες έχουν ουσιαστικά αφαιρεθεί, οι βιταμίνες και τα μέταλλα που βρίσκονται φυσικά (π.χ. στον φλοιό ενός σιτηρού) έχουν αφαιρεθεί, και στη θέση τους βρίσκονται χημικές ουσίες και νοθευμένα “τρόφιμα” που δεν έχουν καμία ομοιότητα με το φυσικό τους αντίστοιχο. Προσθέτοντας θερμίδες στη δίαιτα χωρίς ταυτόχρονες βιταμίνες, μέταλλα, ίνες και νερό, δημιουργούμε τις συνθήκες για γρήγορη πέψη/απορρόφηση, εναπόθεση λίπους, αντίσταση στην ινσουλίνη και τις χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με όλα αυτά τα προβλήματα», εξήγησε η Hunnes.
Παρά αυτά, περισσότερο από
Για αυτόν τον λόγο, οι ειδικοί λένε ότι οι Αμερικανοί συνεχίζουν να επιλέγουν τις UPFs, μαζί με άλλους παράγοντες, όπως η ευκολία.
«Η ευκολία είναι ένας σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης των επιλογών τροφίμων. Λόγω της διαθεσιμότητας fast food και επιλογών fast food στα supermarket σε σύγκριση με άλλες χώρες που ετοιμάζουν περισσότερο φαγητό στο σπίτι, οι ΗΠΑ μπορεί να επιλέγουν αυτά τα τρόφιμα απλώς επειδή έχουν αυξημένη πρόσβαση σε αυτά», δήλωσε στο Healthline ο Kanwar Kelley, MD, JD, πιστοποιημένος ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) και συνιδρυτής-CEO της Side Health. Ο Kelley δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Η επισήμανση των τροφίμων μπορεί επίσης να είναι μπερδεμένη. Ένα τρόφιμο δεν θα διαφημίζεται ως “υπερ-επεξεργασμένο”, αλλά αντίθετα προσπαθεί να εστιάσει στα θετικά του στοιχεία, όπως πόση συγκεκριμένη βιταμίνη περιέχει. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κάποια σύγχιση», δήλωσε ο Kelley.
Ένα παγκόσμιο ζήτημα δημόσιας υγείας
Οι συγγραφείς της μελέτης δηλώνουν ότι τα ευρήματά τους αποδεικνύουν ότι η θνησιμότητα που αποδίδεται στην πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφών είναι σημαντική και ότι η αντιμετώπιση του ποσοστού κατανάλωσης UPF θα πρέπει να αποτελέσει παγκόσμια προτεραιότητα υγείας.
Όμως, οι ειδικοί σημειώνουν ότι η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών σε ατομικό επίπεδο μπορεί να είναι περίπλοκη.
«Η αντίληψή μου είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τους κινδύνους των UPFs, αλλά επιλέγουν να τους αγνοήσουν», δήλωσε στο Healthline ο Mir Ali, MD, πιστοποιημένος γενικός χειρουργός, βαριατρικός χειρουργός και ιατρικός διευθυντής του Κέντρου Χειρουργικής Απώλειας Βάρους MemorialCare στο Orange Coast Medical Center στην Fountain Valley, CA. Ο Ali δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Αν και η εκπαίδευση σε νεαρή ηλικία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κάνουν υγιεινότερες επιλογές τροφίμων, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εξετάζουν τόσο κριτικά τη διατροφή τους και είναι πιο πιθανό να επιλέξουν φαγητό με βάση τη γεύση και την ευκολία», δήλωσε ο Ali.
«Τα ολόκληρα σιτηρά, τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, οι πλούσιες σε πρωτεΐνη τροφές, οι ξηροί καρποί και τα γαλακτοκομικά είναι πιο υγιεινά. Γενικά τα φρούτα ως εναλλακτική λύση στα γλυκά όπως μπισκότα και παγωτό είναι καλύτερα. Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τους κινδύνους των UPFs, αν και η μετάβαση σε υγιεινότερες εναλλακτικές λύσεις είναι πολύ δύσκολη και μπορεί να είναι απαγορευτική από άποψη κόστους», κατέληξε ο Ali.