Νέα επιστημονικά δεδομένα συνδέουν τα πλαστικά που βρίσκονται σε καθημερινά προϊόντα με αυξημένο κίνδυνο για την καρδιαγγειακή υγεία, ειδικά σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.

Η σύνδεση των πλαστικών με καρδιαγγειακές παθήσεις

Μια πρόσφατη μελέτη, δημοσιευμένη στο έγκριτο περιοδικό eBioMedicine, υπογραμμίζει τον σημαντικό κίνδυνο που ενέχουν τα πλαστικά για την καρδιαγγειακή θνησιμότητα. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις φθαλικές ενώσεις, χημικά συστατικά που προστίθενται σε πολλά πλαστικά για να τα καταστήσουν πιο εύκαμπτα. Οι φθαλικές ενώσεις εντοπίζονται σε πληθώρα προϊόντων, από παιχνίδια και καλλυντικά μέχρι συσκευασίες τροφίμων και είδη ένδυσης.

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη φθαλική ένωση δε(2-αιθυλεξυλ)-φθαλικός εστέρας (DEHP). Η ανάλυση δεδομένων από 200 χώρες κατέδειξε ότι η έκθεση σε DEHP μπορεί να συνέβαλε σε πάνω από 13% της συνολικής παγκόσμιας θνησιμότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις το 2018, στην ηλικιακή ομάδα 55 έως 64 ετών. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερους από 350.000 θανάτους παγκοσμίως στην συγκεκριμένη ομάδα.

Οι περιοχές της Νότιας Ασίας και της Μέσης Ανατολής παρουσίασαν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις που συνδέονται με την έκθεση σε DEHP (περίπου 17%), ενώ η Λατινική Αμερική, η Ανατολική Ασία, ο Ειρηνικός και ο Καναδά είχαν ποσοστό περίπου 13%. Η Αυστραλία και η Αφρική κυμάνθηκαν γύρω στο 12%.

Η Dr. Jayne Morgan, καρδιολόγος, σχολιάζει ότι η μελέτη “συμβάλλει στα αυξανόμενα στοιχεία σχετικά με τη χρήση πλαστικών”. Ωστόσο, επισημαίνει πως ο ακριβής μηχανισμός δράσης των μικροπλαστικών στην καρδιαγγειακή υγεία παραμένει ασαφής. Πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν την πρόκληση χρόνιας φλεγμονής, αρνητική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα ή άμεση τοξική δράση.

Ο Dr. Yu-Ming Ni, καρδιολόγος, τονίζει ότι η μελέτη είναι “παρατηρητική” και δεν μπορεί να συμπεράνει αιτιότητα. Ωστόσο, υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και, κυρίως, την σημασία της μείωσης της έκθεσης στα πλαστικά.

Κίνδυνοι για την υγεία από τα πλαστικά: Ευρύτερη εικόνα

Η σύνδεση των πλαστικών με κινδύνους για την υγεία δεν είναι καινούργια. Μια προηγούμενη μελέτη από την ίδια ερευνητική ομάδα το 2021, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι φθαλικές ενώσεις μπορεί να συμβάλλουν σε περίπου 100.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην ηλικιακή ομάδα 55 έως 64 ετών. Τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα φθαλικών ενώσεων είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία, ειδικά καρδιαγγειακής.

Άλλες έρευνες των τελευταίων 25 ετών έχουν συνδέσει τους φθαλικούς ετερες με προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας, άσθμα, παχυσαρκία και καρκίνο. Στην Καλιφόρνια, η Πρόταση 65 επιβάλλει προειδοποιητικές ετικέτες σε προϊόντα που περιέχουν DEHP λόγω ανησυχιών για πιθανή αύξηση του κινδύνου καρκίνου, γενετικών ανωμαλιών και προβλημάτων αναπαραγωγικής υγείας.

Έχουν επίσης εκφραστεί ανησυχίες για τη δισφαινόλη Α (BPA), μια βιομηχανική χημική ουσία που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλαστικών. Στοιχεία δείχνουν ότι η BPA μπορεί να διαρρεύσει από συσκευασίες τροφίμων και ποτών και να μολύνει το περιεχόμενο.

• Μια μελέτη του 2024 ανέφερε ότι ένα λίτρο εμφιαλωμένου νερού μπορεί να περιέχει έως και 240.000 ανιχνεύσιμα πλαστικά θραύσματα, γνωστά ως νανοπλαστικά.
• Μια μελέτη του Μαρτίου 2025 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τσίχλα μπορεί να απελευθερώσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες μικροπλαστικά ανά γραμμάριο.
• Μια άλλη μελέτη του 2024 συνέδεσε την παρουσία μικροπλαστικών στην αρτηριακή πλάκα με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Ο Dr. Cheng-Han Chen, επεμβατικός καρδιολόγος, σημειώνει: “Καθώς μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για τις αρνητικές επιπτώσεις της έκθεσης στα πλαστικά στην υγεία, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε την περιβαλλοντική μας έκθεση σε αυτά όσο το δυνατόν περισσότερο.” Ο Dr. Ni προσθέτει: “Τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού διασπώνται δύσκολα φυσικά και βρίσκονται ευρέως σε όλο τον κόσμο, μολύνοντας το έδαφος και το νερό. Τα μικροπλαστικά συχνά ανευρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα ως αποτέλεσμα.”

Πώς να μειώσετε την έκθεση σε μικροπλαστικά

Αν και η αποφυγή των μικροπλαστικών μπορεί να φαίνεται δύσκολη, οι ειδικοί προτείνουν πρακτικούς τρόπους για να περιορίσουμε την έκθεσή μας:

Λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα συχνά έρχονται σε προ-συσκευασμένες συσκευασίες, κάποιες από τις οποίες περιέχουν φθαλικές ενώσεις. Η μείωση της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών μπορεί να επιτευχθεί με απλές αλλαγές:

• Αύξηση της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών.
• Προετοιμασία γευμάτων εκ των προτέρων.
• Αντικατάσταση επεξεργασμένων σιτηρών με ολικής αλέσεως.
• Μείωση της κατανάλωσης επεξεργασμένου κρέατος.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν επίσης να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες και να αποφεύγετε τους διαδρόμους στα σούπερ μάρκετ που περιέχουν κυρίως επεξεργασμένα τρόφιμα.

Λιγότερα πλαστικά στην καθημερινή χρήση

Τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα και τα πλαστικά μπολ μπορούν να εισάγουν μικροπλαστικά στον οργανισμό. Η χρήση εναλλακτικών υλικών όπως ανοξείδωτος χάλυβας, αλουμίνιο ή γυαλί μπορεί να βοηθήσει.

Ο Dr. Chen τονίζει: “Ενώ είναι δύσκολο να εξαλείψουμε την έκθεσή μας στα πλαστικά στο περιβάλλον, μπορούμε να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τη χρήση τους, ειδικά των πλαστικών μιας χρήσης”. Ο Dr. Ni προσθέτει: “Χρησιμοποιήστε πιο ανθεκτικά δοχεία αποθήκευσης από μη πλαστικά υλικά και αποφύγετε τη θέρμανση πλαστικών για να αποφύγετε την απελευθέρωση ουσιών στον αέρα. Μαγειρέψτε με σκεύη και εργαλεία που δεν είναι πλαστικά και παραλείψτε το πλαστικό δοχείο για φαγητό σε πακέτο αν είναι δυνατόν. Χρησιμοποιήστε επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία για υγρά, όπως μεταλλικά ή κεραμικά μπουκάλια νερού, και αν πρέπει να χρησιμοποιήσετε πλαστικά δοχεία, ανακυκλώστε τα. Προσπαθήστε να αποφύγετε τη χρήση αφρολέξ, καθώς διασπάται πολύ δύσκολα.”

Η Dr. Morgan επισημαίνει επίσης: “Αποφύγετε το ζέσταμα στο φούρνο μικροκυμάτων ή ακόμα και το πλύσιμο στο πλυντήριο πιάτων ενός πλαστικού αντικειμένου, όπως ένα μπολ, καθώς η θερμότητα μπορεί να προκαλέσει διαρροή χημικών.”

Αποφυγή αρωματικών προϊόντων

Προϊόντα με έντονα αρώματα τείνουν να περιέχουν υψηλότερα επίπεδα φθαλικών ενώσεων. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τη χρήση μη αρωματικών λοσιόν, απορρυπαντικών πλυντηρίου και καθαριστικών. Συνιστούν επίσης την αποφυγή αρωματικών χώρου και όλων των πλαστικών με σήμανση No. 3, No. 6 ή No. 7.

Βελτίωση της γενικής υγείας

Εκτός από την αποφυγή των μικροπλαστικών, η γενική υγεία παίζει σημαντικό ρόλο. Η καθημερινή άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η παρακολούθηση παραγόντων κινδύνου όπως η αρτηριακή πίεση είναι καθοριστικής σημασίας.

Η Dr. Morgan τονίζει: “Το σώμα μας δημιουργήθηκε για να κινείται και οι καθιστικές συνήθειες οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερόλη και η υψηλή αρτηριακή πίεση.” Συνιστά επίσης την καθημερινή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.

Όσον αφορά τη διατροφή, η Dr. Morgan συμβουλεύει: “Επιδιώξτε την κατανάλωση περισσότερων φρέσκων φυτών και φρούτων, και λιγότερων επεξεργασμένων ή προ-συσκευασμένων τροφίμων.”

Ο Dr. Chen συνοψίζει ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι το κλειδί: “Συνήθως συνιστώ στους ανθρώπους να ακολουθούν μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή χαμηλή σε νάτριο, να ασκούνται τακτικά, να έχουν επαρκή και ποιοτικό ύπνο, να διατηρούν υγιές βάρος, να αποφεύγουν το αλκοόλ και τον καπνό και να μειώνουν το στρες.”