Σε μια εποχή που οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν μάστιγα για τη δημόσια υγεία, μια νέα, εμβληματική έρευνα έρχεται να ανατρέψει την επικρατούσα αντίληψη ότι τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά επεισόδια χτυπούν «κεραυνός εν αιθρία». Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στην έγκριτη επιθεώρηση Journal of the American College of Cardiology, υποδεικνύουν ότι σχεδόν όλοι οι ασθενείς που υφίστανται ένα σοβαρό καρδιαγγειακό συμβάν, παρουσιάζουν προηγουμένως τουλάχιστον έναν παράγοντα κινδύνου σε μη βέλτιστα επίπεδα. Αυτό έχει άμεσες και κρίσιμες επιπτώσεις στην πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση.

Αναιρώντας τον «Κεραυνό εν Αιθρία»: Η Σημασία των Παραγόντων Κινδύνου

Η μελέτη, προϊόν συνεργασίας ερευνητών από την Κορέα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποκάλυψε ότι πάνω από το 99% των ατόμων που βίωσαν ένα μείζον καρδιαγγειακό επεισόδιο (έμφραγμα, εγκεφαλικό, καρδιακή ανεπάρκεια), είχαν τουλάχιστον έναν παράγοντα κινδύνου σε «μη βέλτιστα» επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι οι παράγοντες αυτοί δεν ήταν απαραίτητα τόσο υψηλοί ώστε να οδηγήσουν σε επίσημη διάγνωση (π.χ. υπέρταση, διαβήτης), αλλά ξεπερνούσαν τα ιδανικά όρια που θέτει, για παράδειγμα, η American Heart Association (AHA) για την «ιδανική καρδιαγγειακή υγεία».

Αυτό το εύρημα αμφισβητεί έντονα τη δημοφιλή αντίληψη ότι η καρδιακή νόσος εμφανίζεται συχνά χωρίς καμία προειδοποίηση σε άτομα που δεν έχουν παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, υψηλό σάκχαρο στο αίμα ή ιστορικό καπνίσματος. Αντιθέτως, η έρευνα τονίζει την ανάγκη για αυστηρότερη παρακολούθηση και πιο επιθετική διαχείριση, ακόμα και των οριακών τιμών.

Η Μεθοδολογία Πίσω από τα Ευρήματα

Για να καταλήξουν σε αυτά τα συμπεράσματα, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από δύο μεγάλες, μακροχρόνιες μελέτες:

• Τη βάση δεδομένων της Κορεατικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλισης Υγείας (KNHIS): Περιελάμβανε σχεδόν 9,5 εκατομμύρια ενήλικες (ηλικίας 20 ετών και άνω) που συμμετείχαν σε κυβερνητικό έλεγχο υγείας το 2009. Παρακολουθήθηκαν για 13,3 χρόνια, με καταγραφή της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, του σακχάρου και του ιστορικού καπνίσματος. Επίσης, ελέγχθηκαν οι συνταγές για φάρμακα που σχετίζονται με αυτούς τους παράγοντες.
• Τη Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA) των ΗΠΑ: Συμμετείχαν 6.803 ενήλικες (45-84 ετών) χωρίς προηγούμενο ιστορικό καρδιοπάθειας. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε επανειλημμένες εξετάσεις για τους ίδιους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου και παρακολουθήθηκαν για 17,7 χρόνια για την εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβάντων.

Κρίσιμο σημείο στην ανάλυση ήταν ότι οι ερευνητές δεν εξερεύνησαν μόνο τις επίσημες διαγνώσεις (υπέρταση, διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία), αλλά και τα «μη βέλτιστα» επίπεδα. Για παράδειγμα, συστολική αρτηριακή πίεση 120-139 mmHg, αν και δεν αποτελεί επίσημη υπέρταση, θεωρήθηκε μη βέλτιστη, σύμφωνα με τις αυστηρότερες οδηγίες για την ιδανική καρδιαγγειακή υγεία.

Τα Απόλυτα Στατιστικά Στοιχεία

Τα αποτελέσματα ήταν σαφή και συνεπή και στις δύο χώρες και σε όλους τους τύπους καρδιαγγειακών συμβάντων:

• Στην Κορέα, το 99,7% των ατόμων με στεφανιαία νόσο, το 99,8% με έμφραγμα του μυοκαρδίου, το 99,4% με καρδιακή ανεπάρκεια και το 99,3% με εγκεφαλικό, είχαν τουλάχιστον έναν μη βέλτιστο παράγοντα κινδύνου.
• Αντίστοιχα στις ΗΠΑ, τα ποσοστά κυμάνθηκαν από 99,5% έως 99,7%.

Ως ο πιο κοινός παράγοντας κινδύνου αναδείχθηκε η αυξημένη αρτηριακή πίεση (95,6%–96,1% στην Κορέα, 93,0%–96,8% στις ΗΠΑ). Ακολούθησαν η αυξημένη χοληστερόλη (75,8%–84,7% στην Κορέα, 70,7%–77,8% στις ΗΠΑ) και το αυξημένο σάκχαρο (72,8%–77,7% στην Κορέα, 53,8%–60,3% στις ΗΠΑ). Το κάπνισμα (παρόν ή ιστορικό) κυμάνθηκε μεταξύ 47,9%–68,1% στην Κορέα και 54,1%–63,3% στις ΗΠΑ.

Analysis: Τα εντυπωσιακά αυτά ποσοστά αναδεικνύουν την πολυπαραγοντικότητα των καρδιαγγειακών παθήσεων. Στην πραγματικότητα, πάνω από το 93% των συμμετεχόντων και στις δύο μελέτες είχαν δύο ή περισσότερους μη βέλτιστους παράγοντες κινδύνου. Για παράδειγμα, στην Κορέα, μόνο το 0,3% των ασθενών με στεφανιαία νόσο δεν είχε κανέναν από τους τέσσερις εξεταζόμενους παράγοντες, ενώ το 42,8% είχε και τους τέσσερις.

Η Πρόληψη ως Μονόδρομος: Συμβουλές Εμπειρογνωμόνων

Η Δρ. Yanting Wang, διευθύντρια του Προγράμματος Καρδιάς Γυναικών και Καρδιο-Μαιευτικής στο Robert Wood Johnson University Hospital (δεν συμμετείχε στη μελέτη), υπογραμμίζει την απλότητα των αποτελεσματικών προληπτικών μέτρων:

• Ισορροπημένη διατροφή: Πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, άπαχες πρωτεΐνες και υγιή λιπαρά.
• Αποφυγή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ.
• Σωματική δραστηριότητα: Ακόμη και 30 λεπτά την ημέρα μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του βάρους.
• Διαχείριση άγχους: Ενσυνειδητότητα, αναπνευστικές ασκήσεις και επαρκής ύπνος συμβάλλουν στην υγεία της καρδιάς.

Ο Δρ. Bradley Serwer, επεμβατικός καρδιολόγος και chief medical officer στην VitalSolution (επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη), τονίζει τη σημασία της συνεργασίας με τον προσωπικό ιατρό για την παρακολούθηση των παραγόντων κινδύνου. Προτρέπει σε διαρκείς και βιώσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής, επισημαίνοντας ότι, αν αυτές δεν επαρκούν, ενδέχεται να απαιτηθεί φαρμακευτική αγωγή. Οι στόχοι θεραπείας, όπως αναφέρει, πρέπει να καθορίζονται εξατομικευμένα με τη βοήθεια ειδικού.

Συμπέρασμα: Επενδύοντας στην Πρόληψη και την Ενημέρωση

Η νέα αυτή έρευνα ενισχύει την ήδη ισχυρή επιστημονική θέση ότι η πρόληψη είναι το κλειδί στην αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η κατανόηση ότι ακόμα και οι «μη βέλτιστες» τιμές των παραγόντων κινδύνου μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας, καθιστά επιτακτική την ευαισθητοποίηση του κοινού και την υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής από νεαρή ηλικία. Είναι σαφές πλέον ότι η «καλή» υγεία δεν αρκεί. Ο στόχος πρέπει να είναι η «ιδανική» καρδιαγγειακή υγεία, την οποία μπορούμε να επιτύχουμε μέσω της ενημέρωσης, της τακτικής παρακολούθησης και των συνειδητών επιλογών στην καθημερινότητά μας.

In the author’s assessment: Η εν λόγω μελέτη αποτελεί ένα ακόμα ισχυρό επιχείρημα για την αναγκαιότητα εκτεταμένων προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου σε επίπεδο πληθυσμού, όχι μόνο για την ανίχνευση επίσημων διαγνώσεων, αλλά και για την αναγνώριση ατόμων με «οριακές» τιμές, οι οποίοι, όπως αποδεικνύεται, διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο. Η επένδυση στην πρωτογενή πρόληψη είναι όχι μόνο υγειονομικά απαραίτητη, αλλά και οικονομικά αποδοτική για τα συστήματα υγείας.