Μια ανησυχητική ανατροπή παρατηρείται στις τάσεις του καρκίνου του προστάτη, καθώς τα ποσοστά διάγνωσης παρουσιάζουν σταθερή αύξηση την τελευταία δεκαετία, ειδικά σε προχωρημένα στάδια, προκαλώντας προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό.

Ανησυχητική Ανατροπή στην Επιδημιολογία του Καρκίνου του Προστάτη

Μετά από μια περίοδο συνεχούς μείωσης, τα ποσοστά διάγνωσης καρκίνου του προστάτη καταγράφουν σταθερή άνοδο την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας (ACS), οι διαγνώσεις αυξήθηκαν κατά 3% ετησίως μεταξύ του 2014 και του 2021, αντιστρέφοντας την τάση μείωσης κατά 6,4% που παρατηρούνταν στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως σε διαγνώσεις σε προχωρημένο στάδιο, όπου η νόσος έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Ο προχωρημένος καρκίνος του προστάτη αυξήθηκε έως και 6,2% ετησίως, με τη μεγαλύτερη αύξηση να παρατηρείται σε άνδρες άνω των 70 ετών. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρείται αύξηση των διαγνώσεων σε προχωρημένο στάδιο ακόμη και σε ηλικίες από 55 ετών.

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο για τους άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Υπολογίζεται ότι ένας στους οκτώ άνδρες θα διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για το 2025, η ACS εκτιμά 313.780 νέα κρούσματα και 35.770 θανάτους από την ασθένεια.

Η μείωση της θνησιμότητας έχει επίσης επιβραδυνθεί. Μεταξύ 1993 και 2012, οι θάνατοι από καρκίνο του προστάτη μειώθηκαν κατά περίπου 3,5% ετησίως, προτού επιβραδυνθούν σημαντικά – σε μόλις 0,6% ετησίως την επόμενη δεκαετία.

Οι ειδικοί αποδίδουν αυτές τις τάσεις εν πολλοίς στις αλλαγές που έγιναν στις συστάσεις για τον έλεγχο PSA (Prostate-Specific Antigen) στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Το 2012, η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ (USPSTF) υποβάθμισε τον έλεγχο PSA, αποθαρρύνοντάς τον για άνδρες 70 ετών και άνω. Για τις ηλικίες 55-59, οι κατευθυντήριες οδηγίες της USPTF συνιστούν τον περιοδικό έλεγχο, αλλά με χαμηλότερη βαθμολογία (“C”).

Όπως επισημαίνει ο Jeffrey Tosoian, MD, MPH, επίκουρος καθηγητής ουρολογίας και διευθυντής Μεταφραστικής Έρευνας Καρκίνου στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt: «Φαίνεται ότι ακόμα βιώνουμε κάποιες από τις επιζήμιες επιπτώσεις των συστάσεων της USPSTF κατά του ελέγχου PSA, καθώς συνεχίζουμε να βλέπουμε αύξηση των περιστατικών σε προχωρημένο στάδιο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες».

«Η ελπίδα είναι ότι καθώς οι επικαιροποιημένες συστάσεις, βασισμένες στα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία, θα επικρατήσουν, αυτή η τάση θα αντιστραφεί και η βλάβη που προκαλείται από τον καρκίνο του προστάτη θα μπορέσει να μειωθεί σημαντικά», δήλωσε ο Δρ. Tosoian στο Healthline.

Ανισότητες στην Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Προστάτη: Μια Σκληρή Πραγματικότητα

Η έκθεση της ACS αναδεικνύει επίσης με ανατριχιαστική σαφήνεια τις συστηματικές ανισότητες στη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, οι οποίες συνδέονται με τη φυλή και την εθνικότητα.

Συγκεκριμένα, οι Μαύροι άνδρες έχουν την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη από όλες τις φυλετικές ή εθνοτικές ομάδες – 67% υψηλότερη από τους λευκούς άνδρες. Εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά της νόσου σε κάθε ηλικία σε σύγκριση με τους λευκούς άνδρες και έχουν τη χαμηλότερη μέση ηλικία διάγνωσης (65 ετών) από όλες τις φυλετικές ομάδες.

Επιπλέον, οι Μαύροι άνδρες αντιμετωπίζουν σημαντικά χειρότερα αποτελέσματα της νόσου: είναι διπλάσια πιθανό να πεθάνουν από καρκίνο του προστάτη σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη φυλετική ή εθνοτική ομάδα.

«Αν και αυτή η ανισότητα έχει βελτιωθεί από την 2,5 φορές αύξηση που παρατηρήθηκε το 2001, υπογραμμίζει τη σημασία της διασφάλισης ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, μεταξύ άλλων πιθανών παραγόντων», δήλωσε ο Δρ. Tosoian.

Ανισότητες στη θνησιμότητα υπάρχουν και σε άλλες ομάδες. Για παράδειγμα, παρά τη συνολικά χαμηλότερη συχνότητα καρκίνου του προστάτη μεταξύ των Αμερικανών Ινδιάνων και των ιθαγενών της Αλάσκας (AIAN), αυτοί έχουν 12% υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από τους λευκούς άνδρες.

Ο λόγος για αυτές τις ανισότητες είναι πολυπαραγοντικός και περιλαμβάνει παράγοντες όπως:

• διάγνωση σε μεταγενέστερο στάδιο
• υψηλότερη επικράτηση συννοσηροτήτων
• εμπόδια στην παροχή υψηλής ποιότητας θεραπείας

«Η βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη, ιδιαίτερα στην έγκαιρη διάγνωση και την υψηλής ποιότητας θεραπεία, είναι σημαντική για τη μείωση της ανισότητας για τους Μαύρους άνδρες», δήλωσε ο Tyler Kratzer, MPH, πρώτος συγγραφέας της έκθεσης και αναπληρωτής ερευνητής επιτήρησης στην Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία.

«Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι όταν οι Μαύροι άνδρες και οι λευκοί άνδρες με παρόμοιο καρκίνο του προστάτη αντιμετωπίζονται ισότιμα, έχουν ισοδύναμα αποτελέσματα», δήλωσε ο Kratzer στο Healthline.

Ο Kratzer και η ομάδα του εντόπισαν επίσης σημαντικές γεωγραφικές τάσεις στον καρκίνο του προστάτη στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μπορεί επίσης να οφείλονται σε φυλετικές ανισότητες. Σημειώνουν ότι η Ουάσιγκτον, DC, και το Μισισιπή, οι δύο δικαιοδοσίες με τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του προστάτη, έχουν επίσης υψηλότερα ποσοστά Μαύρων κατοίκων.

Πότε πρέπει να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του προστάτη;

Η έκθεση της ACS υποδηλώνει ότι τα αυξανόμενα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, ιδιαίτερα σε μεταγενέστερα στάδια, μπορεί να είναι αποτέλεσμα της μείωσης του ελέγχου PSA.

Ο έλεγχος PSA είναι μια απλή εξέταση αίματος που μετρά τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Το PSA παράγεται φυσικά από τον προστάτη αδένα, αλλά τα αυξημένα επίπεδα μπορεί να υποδηλώνουν την παρουσία καρκίνου. Ο έλεγχος PSA μπορεί να ανιχνεύσει τον καρκίνο του προστάτη έως και 7 χρόνια πριν εμφανίσει συμπτώματα.

Παρά αυτά τα οφέλη, ο έλεγχος συνδέεται επίσης με υπερδιάγνωση – όταν ένας όγκος που είναι απίθανο να προκαλέσει συμπτώματα θεραπεύεται, οδηγώντας σε περιττή βλάβη στον ασθενή.

Η εύρεση ισορροπίας μεταξύ των βλαβών και των οφελών του ελέγχου PSA είναι το «κεντρικό ερώτημα στον τομέα» σύμφωνα με τον Δρ. Tosoian.

Το 2018, η USPSTF επικαιροποίησε τις συστάσεις της για τον έλεγχο PSA για άνδρες ηλικίας 55-69 ετών, προτρέποντάς τους να «λάβουν ατομικές αποφάσεις» σχετικά με την εξέταση και να συζητήσουν τις πιθανές βλάβες και τα οφέλη με τον γιατρό τους.

Για τους ασθενείς, η πλοήγηση σε αυτές τις ασαφείς συστάσεις μπορεί να είναι δύσκολη.

«Οι συστάσεις σίγουρα μπορεί να είναι ασυνεπείς από τη μία κατευθυντήρια γραμμή στην άλλη, ωστόσο η πλειονότητα αυτών ευθυγραμμίζεται σε βασικά σημεία», δήλωσε ο Δρ. Tosoian.

«Οι άνδρες με προσδόκιμο ζωής 10 ετών και άνω θα πρέπει να εξετάσουν τον έλεγχο PSA για να αποφύγουν τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο βλάβης από τον καρκίνο του προστάτη. Η ακριβής ηλικία στην οποία οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν την έναρξη του ελέγχου διαφέρει μεταξύ των κατευθυντήριων γραμμών, αλλά οι περισσότερες συμφωνούν στην έναρξη στην ηλικιακή ομάδα των 45 έως 55 ετών», πρόσθεσε.

Ωστόσο, όσοι έχουν συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου, όπως οικογενειακό ιστορικό ή είναι Μαύροι, ενδέχεται να θέλουν να εξετάσουν τον έλεγχο ήδη από την ηλικία των 40 ετών.

Ο Kratzer πρότεινε ότι οι ενημερωμένες συζητήσεις με τα μέλη της οικογένειας και τους επαγγελματίες υγείας είναι απαραίτητες για όποιον εξετάζει τον έλεγχο για τον καρκίνο του προστάτη.

«Οι ασθενείς θα πρέπει να συνομιλήσουν με τα μέλη της οικογένειάς τους για να μάθουν για τυχόν ιστορικό καρκίνου του προστάτη και στη συνέχεια να συζητήσουν με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης εάν και πότε ο έλεγχος είναι προς το συμφέρον τους, ξεκινώντας από την ηλικία των 50 για τους περισσότερους άνδρες ή νωρίτερα για εκείνους με υψηλότερο κίνδυνο», τόνισε.