Η μουσική, ως καθολική γλώσσα, έχει την ανεκτίμητη ικανότητα να γεφυρώνει πολιτισμούς και να αναδεικνύει την ενότητα μέσα από την ποικιλομορφία. Στην καρδιά της Ηπείρου, ένα πρωτοποριακό φεστιβάλ απέδειξε αυτή την αλήθεια.
Η Κόνιτσα Συναντά τα Βαλκάνια: Ένα Φεστιβάλ που Ξαναγράφει την Παράδοση
Η Κόνιτσα, μια πόλη με βαθιές ρίζες στην ιστορία και την παράδοση της Ηπείρου, μετατράπηκε πρόσφατα σε ζωντανό πολιτιστικό σταυροδρόμι. Το φεστιβάλ “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’25″, μία εξαιρετική πρωτοβουλία σε συνεργασία με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του βραβευμένου με Grammy μουσικού παραγωγού Christopher King, δεν ήταν απλώς μια σειρά εκδηλώσεων. Ήταν ένα ζωντανό πείραμα: η δημιουργία μιας νέας παράδοσης, ενός διαλόγου ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, με επίκεντρο τη μουσική κληρονομιά των Βαλκανίων και της Ηπείρου.
Από τις ’78 Στροφές στην Κινηματογραφική Κληρονομιά
Η έναρξη του φεστιβάλ, που φιλοξενήθηκε στο ιστορικό Σπίτι της Χάμκως, σηματοδότησε την αρχή ενός ταξιδιού στον χρόνο και τον χώρο. Ο Christopher King, φημισμένος για την τεχνογνωσία του στις ιστορικές ηχογραφήσεις και την αγάπη του για τις μουσικές των Βαλκανίων, παρουσίασε μια μοναδική επιλογή από 78άρια (δίσκους γραμμοφώνου). Αυτοί οι δίσκοι, που αποτελούν σπάνια τεκμήρια της μουσικής ιστορίας, προσέφεραν στους παρευρισκόμενους μια αυθεντική ακρόαση έργων που διαμόρφωσαν την ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής.
Παράλληλα, το φεστιβάλ τίμησε την οπτικοακουστική κληρονομιά με την προβολή σημαντικών ντοκιμαντέρ, όπως το “Fly Bird, Fly” του Simon Broughton (2020), το οποίο εξερευνά τις διασυνδέσεις των βαλκανικών μουσικών παραδόσεων. Η αναγνώριση του έργου των πρωτοπόρων κινηματογραφιστών Γιαννάκη και Μίλτου Μανάκη, οι οποίοι κατέγραψαν με το φακό τους την καθημερινή ζωή και τις παραδόσεις των Βαλκανίων στις αρχές του 20ού αιώνα, υπογράμμισε τη διαχρονική σημασία της καταγραφής και διαφύλαξης της πολιτιστικής μνήμης.
Μουσικές Γέφυρες: Από την Ανατολική Μεσόγειο στα Βουνά της Ηπείρου
Η δεύτερη και τρίτη ημέρα του φεστιβάλ επικεντρώθηκε στην παρουσίαση ensemble που αναδεικνύουν τη διαπολιτισμική σύνδεση μέσω της μουσικής:
* **Zelişah, Βασίλης Κώστας και Παναγιώτης Αϊβαζίδης**: Ένα εκλεκτό τρίο που συνένωσε τους ήχους της Ελλάδας και της Τουρκίας. Η φωνή της Zelişah, το λαούτο του Βασίλη Κώστα και το κανονάκι του Παναγιώτη Αϊβαζίδη δημιούργησαν ένα ηχητικό τοπίο που αποκάλυψε τις κοινές ριζες και τις αλληλεπιδράσεις των δύο πολιτισμών, τόσο μέσα από παραδοσιακά κομμάτια όσο και από πρωτότυπες συνθέσεις.
* **Χωρέτ’: Το Σύνολο Ποντιακής Μουσικής**: Μια βαθιά συναισθηματική παρουσίαση της μουσικής παράδοσης του Ποντιακού Ελληνισμού, η οποία, συνοδευόμενη από χορευτικό συγκρότημα, διηγήθηκε ιστορίες χαράς, αλλά και του οδυνηρού ξεριζωμού. Η μουσική του Πόντου αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο της ιστορίας και της ανθεκτικότητας ενός λαού.
Η Σύγχρονη Ματιά στις Βαλκανικές Ρίζες και η Τοπική Δυναμική
Το φεστιβάλ επεκτάθηκε πέρα από τις καθαρά παραδοσιακές φόρμες, αγκαλιάζοντας τη σύγχρονη έκφραση:
* Οι Subcarpați από τη **Ρουμανία** παρουσίασαν μια εκρηκτική σύνθεση grime, rap και ρουμανικού φολκ. Η ικανότητά τους να αναμειγνύουν μοντέρνους ήχους με βαθιές παραδοσιακές ρίζες ενθουσίασε το κοινό, αποδεικνύοντας ότι η παράδοση δεν είναι στατική, αλλά εξελίσσεται και εμπλουτίζεται.
* Η Kaynak Pipers Band, μία βουλγαρική κολεκτίβα, προσέφερε ένα φωνητικό εργαστήριο και μια συναυλία με βασικό όργανο την αυθεντική βουλγαρική γκάιντα (**κάμπα γκάιντα**). Η συμμετοχή του κοινού στο εργαστήρι ανέδειξε την επιθυμία για ενεργό εμπλοκή και εκμάθηση των παραδοσιακών τεχνών.
Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, υπογράμμισε τη στρατηγική σημασία της καλλιτεχνικής αποκέντρωσης. Όπως ανέφερε, η Στέγη επιδιώκει ενεργά να υποστηρίξει και να ενισχύσει την πολιτιστική ανασυγκρότηση σε περιοχές εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων, όπως η Ήπειρος, συμβάλλοντας έτσι στην αναζωογόνηση της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας μέσω του πολιτισμού. Η μαζική προσέλευση των κατοίκων στην Κεντρική Πλατεία της Κόνιτσας κατά την τρίτη ημέρα του φεστιβάλ, επιβεβαίωσε περίτρανα τη δυναμική και την αποδοχή αυτής της πρωτοβουλίας από την τοπική κοινότητα.
Το Μεγάλο Γλέντι: Κορύφωση της Κοινωνικής Σύνδεσης
Η γιορτή κορυφώθηκε σε ένα μεγαλειώδες γλέντι, που μετέτρεψε την Κόνιτσα σε μια τεράστια χορευτική πίστα:
* Οι Szászcsávás Band από την Ουγγαρία προσέφεραν μια γεύση από τις παραδοσιακές χορευτικές παραδόσεις της κεντρικής Ευρώπης, προετοιμάζοντας το έδαφος για τον ενθουσιασμό που ακολουθούσε.
* Το κρητικό σχήμα του Κωστή Νοδαράκη ανέβασε τη διάθεση στα ύψη με τους ρυθμούς του Πεντοζάλη, του Συρτού και του Μαλεβιζιώτη, καλώντας όλο τον κόσμο στον χορό.
* Οι Χαλκιάδες από τη Βούρμπιανη, πιστοί στην ηπειρώτικη παράδοση, έδωσαν το μεγάλο φινάλε. Το δυναμικό τους γλέντι, με τις μελωδίες της Ηπείρου, παρέσυρε μικρούς και μεγάλους, επισφραγίζοντας την επιτυχία του φεστιβάλ ως έναν χώρο συνάντησης, χαράς και συλλογικής έκφρασης.
Το φεστιβάλ “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά” στην Κόνιτσα αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα του πώς η πολιτιστική αποκέντρωση και η συνεργασία μπορούν να δημιουργήσουν νέες παραδόσεις. Μέσα από τον σεβασμό στην ιστορία, την αναζήτηση νέων καλλιτεχνικών δρόμων και την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, αποδεικνύεται ότι η παράδοση δεν είναι ένα μουσειακό έκθεμα, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει, εξελίσσεται και εμπνέει. Η Κόνιτσα έδωσε το παράδειγμα: η παράδοση ζει, όχι μόνο στα βιβλία, αλλά στην καρδιά, στον χορό και στον συλλογικό βίωμα.