Η μουσική μας εμπειρία, άλλοτε μια προσωπική υπόθεση, μετατοπίζεται πλέον στο επίκεντρο σοβαρών ηθικών και πολιτικών διλημμάτων. Το Spotify, η κυρίαρχη πλατφόρμα streaming, βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα κύμα αντιδράσεων που αμφισβητούν όχι μόνο τις πρακτικές του απέναντι στους καλλιτέχνες, αλλά και τις επενδυτικές του επιλογές που συνδέονται με πολεμικές βιομηχανίες.

Από την Ουτοπία του Streaming στην «Πλατφορμοκρατία»

Κάποτε χαιρετίστηκε ως η νέα εποχή της μουσικής βιομηχανίας, προσφέροντας απαράμιλλη ευκολία πρόσβασης σε εκατομμύρια τραγούδια. Το Spotify, με τον προηγμένο αλγόριθμό του, καθόρισε τον τρόπο που ανακαλύπτουμε και καταναλώνουμε μουσική. Ωστόσο, η αρχική υπόσχεση για μια δίκαιη αγορά έχει πλέον επισκιαστεί από την πραγματικότητα της «πλατφορμοκρατίας», όπου λίγοι γίνονται κυρίαρχοι, θέτοντας τους όρους λειτουργίας.

• Χαμηλές αμοιβές: Οι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες δυσκολεύονται να επιβιώσουν οικονομικά, καθώς οι αμοιβές ανά ακρόαση είναι εξαιρετικά χαμηλές.
• Αλγοριθμική κυριαρχία: Ο αλγόριθμος και οι επιμελημένες λίστες αναπαραγωγής καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την προβολή των καλλιτεχνών, δημιουργώντας ένα περιβάλλον άνισης πρόσβασης.
• Εμπορευματοποίηση της τέχνης: Η καλλιτεχνική δημιουργία αντιμετωπίζεται συχνά ως απλό περιεχόμενο προς κατανάλωση, αποσυνδεδεμένο από την πνευματική του αξία.

Ανάλυση: Η εξάρτηση από τις πλατφόρμες streaming έχει μετατρέψει το Spotify από «σωτήρα» σε δυνητικό «εμπόδιο» για την καλλιτεχνική βιωσιμότητα, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο εκμετάλλευσης.

Η Σκιώδης Πλευρά της Τεχνητής Νοημοσύνης: Velvet Sundown και Παλαιστινιακή Μουσική

Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στη μουσική παραγωγή έχει φέρει νέα ερωτήματα, τα οποία η πλατφόρμα φαίνεται να αντιμετωπίζει με αβεβαιότητα. Η πρόσφατη εμφάνιση των άλμπουμ “Floating On Echoes” και “Dust And Silence” από το «συγκρότημα» Velvet Sundown, δημιουργημένα εξ ολοκλήρου από ΑΙ, ανέδειξε την έλλειψη σαφούς πολιτικής για την επισήμανση τέτοιων έργων.

Πέρα από την ΑΙ, το Spotify έχει δεχθεί κριτική και για τις πολιτικές του σε ευαίσθητα ζητήματα. Το 2023, η πλατφόρμα αφαίρεσε το τραγούδι “Ana Dammi Falastini” του Mohammed Assaf, επικαλούμενη «υποκίνηση κατά του Ισραήλ», μετά από πιέσεις της οργάνωσης “We Believe in Israel”. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε έντονες αντιδράσεις για τη φίμωση της ελευθερίας της έκφρασης των Παλαιστινίων καλλιτεχνών.

Πρόσθετο πλαίσιο: Η διαμάχη για την παλαιστινιακή μουσική στο Spotify δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Η λογοκρισία περιεχομένου σε ψηφιακές πλατφόρμες, ειδικά σε γεωπολιτικά ευαίσθητες περιοχές, αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τον ρόλο των τεχνολογικών κολοσσών ως «ρυθμιστών» του δημόσιου λόγου.

Η Επένδυση στη Helsing: Ηθικά Διλλήματα και Αντιδράσεις

Το πιο πρόσφατο και ίσως πιο σοβαρό πλήγμα στην εικόνα του Spotify αφορά την επένδυση του CEO, Daniel Ek, μέσω του fund Prima Materia, στην Helsing, μια ευρωπαϊκή εταιρεία που αναπτύσσει στρατιωτικές τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Παρόλο που η Helsing δεν χρηματοδοτεί άμεσα τον πόλεμο στην Παλαιστίνη, η σύνδεσή της με στρατιωτικές εφαρμογές AI, σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή στήριξη προς το Ισραήλ, έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις.

Οι θρυλικοί Massive Attack εξέφρασαν δημόσια την οργή τους, δηλώνοντας: “Το οικονομικό βάρος που εδώ και καιρό επωμίζονται οι καλλιτέχνες επιβαρύνεται τώρα από ένα ηθικό και ηθικο-κοινωνικό βάρος, καθώς τα χρήματα των ακροατών και οι δημιουργικές προσπάθειες των μουσικών τελικά χρηματοδοτούν θανατηφόρες, δυστοπικές τεχνολογίες“. Ζήτησαν μάλιστα την απόσυρση της μουσικής τους από την πλατφόρμα.

Η απάντηση του Spotify ήταν λακωνική: “Το Spotify και η Helsing είναι δύο εντελώς ξεχωριστές εταιρείες“. Ωστόσο, στην εκτίμηση του συντάκτη, αυτή η δήλωση δεν καθησύχασε τις ανησυχίες, καθώς η επένδυση του επικεφαλής της εταιρείας σε έναν τέτοιο τομέα δημιουργεί άμεσες ηθικές προεκτάσεις για το σύνολο του οικοσυστήματος του Spotify.

Πέραν του Spotify: Η Αναζήτηση Εναλλακτικών

Όλες αυτές οι εξελίξεις υποδεικνύουν ότι το Spotify έχει μετατραπεί σε έναν παίκτη με σημαντική οικονομική και πολιτική επιρροή, καθιστώντας την καθημερινή μας ακρόαση μια πράξη με ηθικές και κοινωνικές διαστάσεις. Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν το Spotify είναι απλώς μια υπηρεσία streaming, αλλά αν είναι μια πλατφόρμα που συνάδει με τις αξίες των χρηστών και των καλλιτεχνών.

Το ενδεχόμενο της διακοπής της συνδρομής (cancel Spotify) από πολλούς χρήστες δεν αποτελεί πλέον σενάριο, αλλά μια ολοένα και πιο πιθανή επιλογή. Η στροφή σε εναλλακτικές πλατφόρμες που προσφέρουν πιο δίκαιη κατανομή εσόδων, όπως τα Bandcamp, SoundCloud, Tidal και Deezer, ή η άμεση ενίσχυση των καλλιτεχνών μέσω συναυλιών, social media και συλλογικών εγχειρημάτων, αναδεικνύεται ως ο πιο ηχηρός τρόπος αντίδρασης. Η επιλογή αυτή πρεσβεύει την αντίσταση στην εμπορευματοποίηση της μουσικής και την παγίωση μιας «πλατφορμοκρατίας» που αλλοιώνει την ουσία της τέχνης.