Η συζήτηση για τη χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, ειδικά της ΕΡΤ, αποτελεί διαχρονικά ένα ευαίσθητο θέμα στην Ελλάδα, προκαλώντας συχνά έντονους δημόσιους διαλόγους. Πρόσφατες δηλώσεις της διευθύντριας προγράμματος της ΕΡΤ, Μαρίας Κοζάκου, φαίνεται να πυροδότησαν εκ νέου αυτή τη συζήτηση, θέτοντας επί τάπητος όχι μόνο τον τρόπο λειτουργίας της κρατικής τηλεόρασης, αλλά και τη γενικότερη αντίληψη για το τηλεοπτικό τοπίο.
Οι Δηλώσεις που Προκάλεσαν Αντιδράσεις
Σε πρόσφατη συνέντευξή της στο «Στούντιο 4», η Μαρία Κοζάκου προέβη σε μία δήλωση που σχολιάστηκε ευρέως. Η διευθύντρια προγράμματος της ΕΡΤ ανέφερε πως ο κόσμος «δεν πληρώνει μόνο την ΕΡΤ, αλλά και την ιδιωτική τηλεόραση μέσω της διαφήμισης». Αυτή η τοποθέτηση, η οποία είχε ως στόχο πιθανώς να διευρύνει την οπτική γωνία της χρηματοδότησης των μέσων, βρέθηκε στο επίκεντρο κριτικής.
Η Ανάλυση του Λάμπρου Κωνσταντάρα
Μεταξύ αυτών που σχολίασαν τις δηλώσεις ήταν ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, από την εκπομπή «Ραντεβού το ΣΚ» στις 4 Οκτωβρίου. Ο παρουσιαστής χαρακτήρισε τον παραλληλισμό της κυρίας Κοζάκου ως αστοχότατο. Ειδικότερα, ο κ. Κωνσταντάρας υποστήριξε ότι η συγκεκριμένη δήλωση πιθανώς προήλθε από την έλλειψη ετοιμότητας για άλλη απάντηση, τονίζοντας τη θεμελιώδη διαφορά στον τρόπο χρηματοδότησης:
- Ο κόσμος πληρώνει υποχρεωτικά τα 3 ευρώ μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ για την ΕΡΤ.
- Η ιδιωτική τηλεόραση, αν και χρηματοδοτείται από διαφημίσεις στις οποίες, έμμεσα, συνεισφέρουν οι καταναλωτές μέσω των αγορών τους, δεν απαιτεί άμεσο και υποχρεωτικό αντίτιμο από τον τηλεθεατή για την παρακολούθηση του περιεχομένου της.
«Όταν δίνεις απάντηση και λες ότι και τα ιδιωτικά κανάλια τα πληρώνει ο κόσμος μέσω της διαφήμισης, είναι γιατί δεν ήξερες τι να πεις. Θεωρώ αστοχότατο τον παραλληλισμό. Ο κόσμος πληρώνει τα τρία ευρώ στη ΔΕΗ. Δε συμφωνώ με το ότι πρέπει να νιώθουμε διευθυντές προγράμματος και να κουνάμε συνέχεια το δάχτυλο στην ΕΡΤ, αλλά όχι ότι πληρώνουμε τα ιδιωτικά κανάλια. Εμάς ο κόσμος τώρα που μας βλέπει, δε μας πληρώνει. Δωρεάν μας βλέπει» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Λάμπρος Κωνσταντάρας.
Δημόσια vs. Ιδιωτική Τηλεόραση: Το Χρηματοδοτικό Χάσμα
Αυτή η αντιπαράθεση αναδεικνύει την ουσιαστική διαφορά στον πυρήνα του επιχειρηματικού μοντέλου της δημόσιας και της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα. Η ΕΡΤ, ως δημόσιος φορέας, βασίζεται σε ένα συνδυασμό κρατικής επιχορήγησης και του ανταποδοτικού τέλους που εισπράττεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό το τέλος, ύψους 3 ευρώ, κατοχυρώνει τη λειτουργία της ως φορέα παροχής δημόσιου αγαθού, με υποχρεώσεις που άπτονται της ενημέρωσης, του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας, χωρίς να εξαρτάται αποκλειστικά από την εμπορική επιτυχία.
Αντιθέτως, τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια χρηματοδοτούνται πρωτίστως από διαφημιστικά έσοδα. Αυτό σημαίνει ότι η βιωσιμότητά τους εξαρτάται άμεσα από την ικανότητά τους να προσελκύουν κοινό – και κατ’ επέκταση διαφημιστές – μέσω του προγράμματός τους. Παρόλο που οι διαφημίσεις ενσωματώνονται στο κόστος των προϊόντων και υπηρεσιών που τελικά πληρώνει ο καταναλωτής, αυτό συνιστά έμμεση επιβάρυνση και όχι άμεση, υποχρεωτική εισφορά όπως στην περίπτωση του ανταποδοτικού τέλους.
Ανάλυση: Η Ευρύτερη Συζήτηση για την ΕΡΤ
Η συζήτηση περί χρηματοδότησης της ΕΡΤ εκτείνεται πέρα από το απλό οικονομικό σκέλος. Αφορά και την αποστολή της δημόσιας τηλεόρασης, την ανεξαρτησία της από πολιτικές πιέσεις και την ποιότητα του παραγόμενου έργου. Οι συνεχείς επικρίσεις για το ανταποδοτικό τέλος συχνά συνδέονται με τον προβληματισμό αν η ΕΡΤ ανταποδίδει πραγματικά τα χρήματα των φορολογουμένων με υψηλού επιπέδου περιεχόμενο, το οποίο να διαφοροποιείται ουσιαστικά από την ιδιωτική τηλεόραση.
In the author’s assessment, τέτοιου είδους δηλώσεις, ενώ ενδεχομένως αποσκοπούν στην υπεράσπιση του ρόλου της ΕΡΤ, ενδέχεται να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα, πυροδοτώντας νέες εντάσεις και παρέχοντας επιχειρήματα σε όσους αμφισβητούν τη βιωσιμότητα και τη χρησιμότητα του σημερινού μοντέλου λειτουργίας της δημόσιας τηλεόρασης. Η ειλικρινής αντιμετώπιση του θέματος της χρηματοδότησης και η ανάδειξη της προσφοράς της ΕΡΤ είναι κρίσιμη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού.
Μελλοντικές Προεκτάσεις
Η διαρκής αυτή συζήτηση υπογραμμίζει την ανάγκη για έναν ανοιχτό και διαφανή διάλογο σχετικά με τον ρόλο και τη χρηματοδότηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα. Το ζήτημα είναι πολύπλοκο και απαιτεί όχι μόνο οικονομική ανάλυση, αλλά και προβληματισμό για τη δημοκρατική λειτουργία και την ενημέρωση των πολιτών σε ένα σύγχρονο τοπίο μέσων. Η δημόσια τηλεόραση, ειδικά σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών και πολλαπλών πηγών ενημέρωσης, καλείται να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της και να δικαιολογήσει τη θέση της στον εθνικό προϋπολογισμό.