Η συζήτηση γύρω από το ελληνικό #MeToo και τις επιπτώσεις του στον καλλιτεχνικό χώρο παραμένει επίκαιρη, αναδεικνύοντας θεμελιώδη ερωτήματα για τη δικαιοσύνη, την αποκατάσταση και την ανθρώπινη φύση. Πώς διαχειρίζεται μια κοινωνία τις αποκαλύψεις κακοποιητικών συμπεριφορών, όταν αυτές αφορούν πρόσωπα της δημόσιας σφαίρας και όταν η οργή του πλήθους συναντά τις αργές διαδικασίες της νομικής οδού; Ο ηθοποιός Δημήτρης Αλεξανδρής, σε πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη, έθεσε υπό συζήτηση τις πτυχές αυτές, προσθέτοντας μια νέα διάσταση στον δημόσιο διάλογο.
Το πλαίσιο των δηλώσεων και οι άμεσες αντιδράσεις
Ο Δημήτρης Αλεξανδρής, φιλοξενούμενος στην εκπομπή «Καλύτερα δε γίνεται» το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, αναφέρθηκε εκτενώς στις εξελίξεις που πυροδότησε το #MeToo στο θέατρο, καθώς και στις συμπεριφορές συναδέλφων του. Οι δηλώσεις του προσέγγισαν το ζήτημα της δικαιοσύνης, αλλά και των παρελκόμενων φαινομένων που παρατηρήθηκαν, όπως αυτό της «ανθρωποφαγίας».
Ο ίδιος υπογράμμισε τη σημασία της δικαιοσύνης ως του αρμόδιου φορέα επίλυσης τέτοιων ζητημάτων. «Πιστεύω ότι ένα μεγάλο κομμάτι αναλαμβάνει η δικαιοσύνη και είμαστε σε μια χώρα που δεν είναι, ή που θέλουμε να μην είμαστε εμείς, εκδικητική», δήλωσε χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι η τελική κρίση ανήκει στα δικαστήρια. Αυτή η θέση εδραιώνει την πεποίθηση ότι, ανεξάρτητα από την ηθική κατακραυγή, η νομική διαδικασία είναι απαραίτητη για την απονομή δικαιοσύνης, αποτρέποντας την εκδίκηση που εκπορεύεται από τα λαϊκά δικαστήρια.
Η διάκριση μεταξύ Δικαιοσύνης και “Ανθρωποφαγίας”
Στο επίκεντρο των δηλώσεων του κ. Αλεξανδρή βρέθηκε η έννοια της εκδίκησης και της «ανθρωποφαγίας», στοιχεία που, κατά την άποψή του, χαρακτήρισαν σημαντικό μέρος της αντίδρασης στο κίνημα #MeToo. «Μέσα σ’ αυτή την ιστορία, λοιπόν, είδα πάρα πολύ διάθεση για εκδίκηση και ανθρωποφαγία, η οποία νομίζω ότι είχε να κάνει με τη φύση μας και όχι μ’ αυτό ακριβώς το οποίο έγινε», συμπλήρωσε. Αυτή η παρατήρηση υποδηλώνει μια κριτική στάση απέναντι σε ένα τμήμα των αντιδράσεων, οι οποίες ενδεχομένως να εκτράπηκαν από τον αρχικό τους στόχο, την ανάδειξη αδικιών, και να οδηγήθηκαν σε συμπεριφορές που εξυπηρετούσαν άλλες σκοπιμότητες.
Analysis: Η συγκεκριμένη τοποθέτηση του Δημήτρη Αλεξανδρή αναδεικνύει μια ευρύτερη συζήτηση για τα όρια μεταξύ της καταγγελίας αδικιών και της πιθανής κατάχρησης της δύναμης του πλήθους. Στην εποχή των social media, όπου οι πληροφορίες διαδίδονται ταχύτατα και οι αντιδράσεις είναι άμεσες, η γραμμή μεταξύ της legitimen έκφρασης αγανάκτησης και της “ανθρωποφαγικής” διάθεσης μπορεί να γίνει δυσδιάκριτη. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς διασφαλίζεται ότι οι καταγγελίες υπηρετούν την ανάγκη για δικαιοσύνη και όχι την ικανοποίηση άλλων, λιγότερο ευγενών, κινήτρων.
Οι επιπτώσεις στο καλλιτεχνικό περιβάλλον
Ο ηθοποιός δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων στο εσωτερικό του θεατρικού χώρου. «Είδα συναδέλφους μου να νιώθουν και χαιρεκακία και μια ευκαιρία για να διεκδικήσουν άλλα πράγματα. Δεν ήταν κάτι ευχάριστο, για όλους μας», ανέφερε. Αυτή η δήλωση φωτίζει μια λιγότερο ορατή πτυχή του #MeToo, αυτή των εσωτερικών τριβών και των ευκαιριών που μπορεί να θεώρησαν κάποιοι ότι δημιουργούνται από την ρευστή κατάσταση. Η κρίση που προκλήθηκε, αν και απαραίτητη για την κάθαρση, φαίνεται να δημιούργησε και μια τοξική ατμόσφαιρα μεταξύ συνεργατών, κάτι που σπάνια συζητείται ευθέως.
In the author’s assessment: Η επισήμανση του Δημήτρη Αλεξανδρή για τη «χαιρεκακία» και την «ευκαιρία διεκδίκησης άλλων πραγμάτων» από συναδέλφους, αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων σε καταστάσεις κρίσης. Τέτοιες καταστάσεις, εκτός από τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις, συχνά φέρνουν στην επιφάνεια και σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, όπως ο οπορτουνισμός και η εκμετάλλευση ευάλωτων στιγμών για προσωπικό όφελος.
Το ελληνικό #MeToo: Μία διαρκής πρόκληση
Το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα, ξεκινώντας με τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις στον χώρο του θεάτρου και του αθλητισμού, έχει αναμφίβολα συμβάλει καθοριστικά στην αφύπνιση και την ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας γύρω από ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Ωστόσο, όπως δείχνουν και οι δηλώσεις του Δημήτρη Αλεξανδρή, η πορεία προς την πλήρη κάθαρση και την αποκατάσταση δεν είναι απλή ούτε γραμμική.
Οι προκλήσεις παραμένουν:
- Η διασφάλιση της δίκαιης δίκης για τους κατηγορούμενους.
- Η προστασία των θυμάτων και η παροχή κατάλληλης υποστήριξης.
- Η αποφυγή της “κουλτούρας της ακύρωσης” (cancel culture) όπου αυτή υπερβαίνει τα όρια της λογικής και της δικαιοσύνης.
- Η δημιουργία δομών και μηχανισμών που θα προλαμβάνουν παρόμοιες συμπεριφορές στο μέλλον.
Οι συζητήσεις σαν αυτή που άνοιξε ο Δημήτρης Αλεξανδρής είναι ζωτικής σημασίας για να μην εκφυλιστεί ένα τόσο σημαντικό κοινωνικό κίνημα σε απλή αντιπαράθεση, αλλά να οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές προς μία δικαιότερη και ασφαλέστερη κοινωνία για όλους.