Η ακύρωση της συναυλίας της Γλυκερίας στο Sani Festival έχει αναδείξει ένα βαθύ ρήγμα στην ελληνική κοινωνία, πυροδοτώντας μια έντονη συζήτηση για την καλλιτεχνική ελευθερία, την ιδεολογική ορθότητα και τον ρόλο των πολιτικών κινημάτων στον πολιτιστικό χώρο.

Η Υπόθεση Γλυκερίας: Μια Πολιτιστική Διαμάχη με Πολιτικές Διαστάσεις

Η πρόσφατη ακύρωση της προγραμματισμένης συναυλίας της καταξιωμένης ερμηνεύτριας Γλυκερίας στο φεστιβάλ Sani έχει εκτοξεύσει στην κορυφή της ειδησεογραφίας ένα ζήτημα που υπερβαίνει τα στενά όρια της πολιτιστικής ατζέντας. Το περιστατικό αυτό, όπως αναδεικνύουν αναλυτικά οι εξελίξεις, αποτελεί την επιφάνεια ενός βαθύτερου πολιτικού και ιδεολογικού ρήγματος που δοκιμάζει τις αντοχές της ελευθερίας της έκφρασης στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, το κίνημα BDS Greece (Boycott, Divestment, Sanctions), με εκτενή δημόσια ανακοίνωσή του, έσπευσε να απαντήσει στις αιτιάσεις που προήλθαν από το περιβάλλον της καλλιτέχνιδας, οι οποίες έκαναν λόγο για απειλές και πιέσεις. Το BDS Greece, με σαφήνεια, υποστήριξε ότι δεν υπήρξαν απειλές, αλλά μια «αδιαφορία του κοινού» που αποδίδεται στην επιλογή της Γλυκερίας να εμφανιστεί σε κρατικά φεστιβάλ στο Ισραήλ, «εν μέσω γενοκτονίας», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην ανακοίνωση τους.

Δείτε επίσης: Εγκλωβισμένοι Έλληνες καλλιτέχνες στο Ισραήλ: Το δύσκολο ταξίδι της επιστροφής και η αγωνία τους

Το κίνημα κατηγορεί ευθέως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την κατάρτιση ενός «κατασκευασμένου αφηγήματος», με σκοπό την παρουσίαση της Γλυκερίας ως «διωκόμενης». Επιμένουν στον μη βίαιο χαρακτήρα του πολιτιστικού μποϊκοτάζ και απευθύνουν κάλεσμα τόσο προς άλλους καλλιτέχνες όσο και προς το κοινό, για περαιτέρω απομόνωση εκείνων που, κατά την άποψή τους, «ξεπλένουν το Ισραήλ μέσω της τέχνης».

Η Τέχνη ως Πεδίο Ιδεολογικής Μάχης

Πέρα από τις σκληρές τοποθετήσεις του BDS και τις αντιδράσεις που αυτές προκάλεσαν, αναδύεται μια σημαντική πραγματικότητα: η τέχνη, σε αρκετές περιπτώσεις, παύει να αντιμετωπίζεται ως αυτοτελής μορφή έκφρασης και μετατρέπεται σε πεδίο ιδεολογικής επιβολής. Η Γλυκερία, στην προκειμένη περίπτωση, στοχοποιήθηκε όχι για το καλλιτεχνικό της έργο, αλλά για μια επιλογή συνεργασίας.

Εδώ ανακύπτει το κεντρικό ερώτημα: Πόσο ελεύθερος μπορεί να είναι ένας καλλιτέχνης να δραστηριοποιείται, χωρίς τον φόβο του δημόσιου «λιθοβολισμού» ή της ιδεολογικής πίεσης; Είναι αξιοσημείωτο το παράδοξο όπου τμήματα της Αριστεράς, που διαχρονικά υπερασπίζονταν την καλλιτεχνική και πνευματική ελευθερία, σήμερα πρωτοστατούν στην επιβολή ενός «καλλιτεχνικού πιστοποιητικού ιδεολογικής ορθότητας». Η συμμετοχή σε κομματικά φεστιβάλ θεωρείται αυτονόητη, ενώ η εμφάνιση σε πολιτιστικά γεγονότα στο Ισραήλ βαφτίζεται «συνενοχή σε εγκλήματα». Αυτή η πολιτική και ηθική υποκρισία είναι εμφανής και χρήζει σοβαρής συζήτησης.

Ο Κίνδυνος του Ιδεολογικού Εκφοβισμού

Η υπόθεση της Γλυκερίας ρίχνει φως και σε ένα άλλο ανησυχητικό φαινόμενο: την κλιμακούμενη διολίσθηση τμημάτων της ελληνικής Αριστεράς από την δικαιολογημένη κριτική στον ισραηλινό κρατικό μηχανισμό, σε έναν άκριτο, ενίοτε, αντισημιτισμό. Η κατάσταση στη Γάζα χρησιμοποιείται, κατά ορισμένους αναλυτές, ως πρόσχημα για την επιβολή «σιωπής», την ακύρωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και την καλλιέργεια μιας εικόνας στην οποία ο καλλιτέχνης δεν έχει το δικαίωμα να δράσει εκτός των ορίων του «πολιτικά αποδεκτού».

Αυτό, σύμφωνα με πηγές που συμμετέχουν στον εν εξελίξει δημόσιο διάλογο, δεν συνιστά υπεράσπιση δικαιωμάτων, αλλά ενέχει στοιχεία ιδεολογικής τρομοκρατίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται στην Ελλάδα μια τέτοια πρακτική από τμήματα της Αριστεράς. Από την ανοχή σε πράξεις βίας στο όνομα της «δημοκρατίας», μέχρι τα πειράματα διακυβέρνησης με «δημοψηφίσματα-παρωδίες» και προσπάθειες ελέγχου των μέσων ενημέρωσης, το μοτίβο φαίνεται να επαναλαμβάνεται: η εργαλειοποίηση θεσμών, ο εξωραϊσμός της ανομίας και η προσπάθεια επιβολής μιας «αλήθειας» ως αποκλειστικής. Η περίπτωση της Γλυκερίας απλώς προστίθεται σε αυτή τη μακρά αλυσίδα.

Ερωτήματα για το Μέλλον της Καλλιτεχνικής Ελευθερίας

Θα βρεθούν καλλιτέχνες και διανοούμενοι που θα υψώσουν τη φωνή τους και θα υπερασπιστούν δημόσια την ελευθερία της τέχνης, καταγγέλλοντας τον ιδεολογικό εκφοβισμό; Ή θα επικρατήσει η σιωπή, επιτρέποντας στους μηχανισμούς μποϊκοτάζ να καθορίζουν ποιοι δικαιούνται να εκφράζονται καλλιτεχνικά και ποιοι όχι;

Η ακύρωση μιας συναυλίας δεν είναι απλώς ένα πολιτιστικό ζήτημα που μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Αντιθέτως, λειτουργεί ως καθρέφτης μιας κοινωνίας που κινδυνεύει να εγκλωβιστεί στη λογική των «δύο μέτρων και δύο σταθμών». Σήμερα στοχοποιείται η Γλυκερία· αύριο, μπορεί να είναι οποιοσδήποτε καλλιτέχνης τολμήσει να σταθεί εκτός των «εγκεκριμένων» γραμμών. Το μέλλον της καλλιτεχνικής ελευθερίας στην Ελλάδα διακυβεύεται και απαιτείται ευρεία συζήτηση και ενέργειες για την προάσπισή της.

Δείτε επίσης: Νικολόπουλος: Καταδικάζει τα ρατσιστικά σχόλια κατά της Γλυκερίας από το Ισραήλ

Η Αναλυτική Θέση του BDS Greece

Σύμφωνα με την επίσημη ανάρτηση του BDS Greece, η οποία δημοσιεύθηκε ως απάντηση στα γεγονότα:

Η αλήθεια πίσω από την ακύρωση της Γλυκερίας στο Sani Festival:

Έκλεισε τα μάτια στη γενοκτονία της Γάζας, αλλά «βλέπει» επεισόδια στο πολιτιστικό μποϋκοτάζ! Με αφορμή τα τελευταία δημοσιεύματα για την ακύρωση της συμμετοχής της Γλυκερίας στο Sani Festival, το BDS Greece οφείλει να τοποθετηθεί και να αποκαταστήσει την αλήθεια: Το BDS δεν έκανε καμία παρέμβαση για τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Εκτίμησε ότι η παρουσία της Γλυκερίας θα συναντούσε αδιαφορία από το κοινό, ακριβώς λόγω της επιλογής της να εμφανιστεί σε κρατικά φεστιβάλ στο Ισραήλ εν μέσω γενοκτονίας . Αυτό είχε ήδη φανεί: στην τελευταία της εμφάνιση στο Φεστιβάλ Πλατανίων Τριφυλλίας (11/08), η συμμετοχή ήταν μηδαμινή, παρότι ο τοπικός σύλλογος δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα για ακύρωση.

Το ίδιο επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι, μία μόλις μέρα πριν τη συναυλία στο Sani, περίπου το 30% των εισιτηρίων παρέμεναν αδιάθετα. Η πραγματική αιτία της ακύρωσης, λοιπόν, δεν είναι οι ανύπαρκτες «απειλές», αλλά η αδιαφορία και η αποδοκιμασία του κοινού. Η επιμονή της Γλυκερίας να παίξει σε κρατικά φεστιβάλ στο Ισραήλ, εν μέσω γενοκτονίας, συμπαρασύρει καλλιτεχνικά γεγονότα και καλλιτέχνες που καμία σχέση δεν έχουν με τις επιλογές της. Στο κύμα ακυρώσεων της Γλυκερίας από φεστιβάλ και διοργανωτές καθοριστικό ρόλο έπαιξε η στάση συνέπειας και αρχών δεκάδων ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού . Μέσα από το Πολιτιστικό Δίκτυο για την Παλαιστίνη, ανέδειξαν ότι η παρουσία της στο φεστιβάλ Meridiano του Δήμου Ασντόντ, με τη στήριξη του Υπουργού Τουρισμού, στο Ισραήλ εν μέσω γενοκτονίας, συνιστά «ξέπλυμα» των Ισραηλινών εγκλημάτων μέσω της τέχνης. Το πολιτιστικό μποϋκοτάζ στη Γλυκερία δεν ήταν «εξωτερική πίεση», αλλά πρωτοβουλία που προήλθε μέσα από τον ίδιο τον χώρο του πολιτισμού.

Για αυτό και η συμμετοχή της ακυρώθηκε:

• από την τιμητική συναυλία για τον Μίκη Θεοδωράκη στο Καλλιμάρμαρο
• από τη γενέτειρά της τις Σέρρες
• καθώς και από συναυλίες σε Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Μυτιλήνη.

Έτσι, σήμερα όπου τελικά εμφανίζεται, η συμμετοχή είναι ελάχιστη — μια έμπρακτη απάντηση του κοινού και των συναδέλφων της. Η ανάρτηση της Γλυκερίας στο Facebook επιχειρεί να την παρουσιάσει ως δήθεν «διωκόμενη» για την τέχνη της από «φανατικούς». Η μόνη υπόθεση που μπορούμε να κάνουμε για μια τόσο καταφανώς ανυπόστατη κατηγορία είναι η επίκληση της «ανωτέρας βίας» για αποφυγή ρητρών συμβολαίων σε περίπτωση ακύρωσης. Είναι όμως τουλάχιστον γελοίο να γίνεται λόγος όχι απλώς για φόβους επεισοδίων, αλλά ακόμα και για την προοπτική παρέμβασης ενημέρωσης, την ώρα που η συναυλία θα γινόταν μέσα σε κλειστό, περιφραγμένο και φρουρούμενο ιδιωτικό θέρετρο 1.000 στρεμμάτων, όπως το Sani Resort στη Χαλκιδική.

Τα ΜΜΕ ξεπέρασαν ακόμη και εκείνη. Με πρώτη μια γνωστή φυλλάδα που κατασκεύασε το αφήγημα περί «απειλών», ακολούθησαν άκριτα κι άλλα μέσα, μετατρέποντας τα υποθετικά σενάρια σε κατασκευασμένη «είδηση». Αυτή η πρακτική δεν είναι μόνο αντιδεοντολογική· έχει χαρακτηριστικά συκοφαντικών και δυσφημιστικών διαδόσεων. Καλούμε τα ΜΜΕ να τηρούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία, να διασταυρώνουν τις πηγές τους και να μη δαιμονοποιούν ένα ειρηνικό κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης , που στηρίζεται από χιλιάδες καλλιτέχνες, ακαδημαϊκούς, συνδικάτα και κοινωνικά κινήματα ανά τον κόσμο. Το BDS Greece ποτέ δεν έχει αρνηθεί να τοποθετηθεί το ίδιο για τις δράσεις του και να απαντήσει σε ερωτήσεις που τηρούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Προφανώς δεν θα διστάσουμε ποτέ να ακολουθήσουμε κάθε νόμιμη οδό ενάντια σε συκοφαντίες. Η συκοφαντία δεν είναι τυχαία. Το BDS είναι ένα διεθνές κίνημα με ρητά μη βίαιο χαρακτήρα. Επειδή το καλλιτεχνικό μποϋκοτάζ έχει ήδη αρχίσει να πετυχαίνει, οι αντίπαλοί του επιχειρούν να το παρουσιάσουν ως «απειλή». Η αλήθεια: όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες, διεθνώς και στην Ελλάδα, ακυρώνουν εμφανίσεις στο Ισραήλ ή παίρνουν δημόσια θέση ενάντια στη γενοκτονία και στο πλευρό του Παλαιστινιακού λαού.

Αυτό είναι που πραγματικά φοβούνται: ότι το καλλιτεχνικό ξέπλυμα των Ισραηλινών εγκλημάτων δεν μπορεί πια να περνά απαρατήρητο. Η πραγματικότητα είναι απλή: Καμία απειλή Μόνο ακυρώσεις. Άδεια καθίσματα. Ένα κατασκευασμένο αφήγημα για να παρουσιαστεί η Γλυκερία ως «διωκόμενη». Την ίδια στιγμή, η γενοκτονία στη Γάζα κλιμακώνεται και το Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπο με αυξανόμενη διεθνή καταδίκη και απομόνωση — όσο κι αν συνεχίζει να το στηρίζει η Δύση. Το καλλιτεχνικό μποϋκοτάζ είναι κομμάτι αυτής της πίεσης και θα ενισχυθεί μέχρι να τερματιστεί η γενοκτονία, και μέχρι ο παλαιστινιακός λαός να απολαύσει τα διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματά του: ενάντια στην κατοχή, ενάντια στο απαρτχάιντ, για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.

BDS Greece – Πολιτιστικό Μποϋκοτάζ μέχρι την Ελευθερία”.