Η παράδοση δεν είναι μόνο κληρονομιά, αλλά κι ένας ζωντανός διάλογος με το παρελθόν και το παρόν.
Η γέννηση μιας νέας παράδοσης στην καρδιά της Κόνιτσας
Τι χρειάζεται για να δημιουργηθεί μια νέα παράδοση; Ποιες εσωτερικές χορδές αγγίζει ώστε να γίνει ζωντανή και ουσιαστική; Στο Σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, ο βραβευμένος με Grammy μουσικός παραγωγός Christopher King μας προσκαλεί να σκεφτούμε αυτές τις ερωτήσεις. Με αφορμή το φεστιβάλ “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’25″, που επιμελείται σε συνεργασία με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, ο King μας μεταφέρει την πολυετή του μουσικολογική εμπειρία και την αγάπη του για τις παραδόσεις των Βαλκανίων.
Το φεστιβάλ: γέφυρα πολιτισμών και παράδοσης
Μέσα από μια σύνθεση ήχων από τις χώρες των Βαλκανίων και τα παραδοσιακά ακούσματα της Ηπείρου, το φεστιβάλ αναδεικνύει την πολιτιστική συγγένεια των λαών της περιοχής. Το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας περιλάμβανε μοναδικές επιλογές αγαπημένων 78άρων δίσκων, που ταξιδεύουν τους ακροατές σε ιστορικές ηχογραφήσεις αλλά και προβολές σημαντικών ντοκιμαντέρ όπως το “Fly Bird, Fly” (Simon Broughton, 2020). Επιπλέον, τιμήθηκαν οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές Γιαννάκης και Μίλτος Μανάκης που έγραψαν ιστορία στα πρώτα βήματα του βαλκανικού κινηματογράφου.
Μουσικές διαδρομές διαπολιτισμικής σύνδεσης
Η μουσική δεν γνωρίζει σύνορα, και αυτό το αποδεικνύει το τρίο των Zelişah (φωνή, ντουντούκ), Βασίλη Κώστα (λαούτο) και Παναγιώτη Αϊβαζίδη (κανονάκι), που ενώνουν ήχους Ελλάδας και Τουρκίας μέσα από παραδοσιακά αλλά και πρωτότυπα κομμάτια, αποκαλύπτοντας κοινές ρυθμικές και ηχητικές αναφορές. Παράλληλα, το σύνολο ποντιακής μουσικής Χωρέτ’ δίνει φωνή στην ιστορία του παρευξείνιου ελληνισμού μέσα από μελωδίες που αφηγούνται χαρές και ξεριζωμό, συνοδευόμενες από χορευτικό συγκρότημα.
Οι ήχοι της Ανατολικής Ευρώπης και η μοντέρνα ματιά
Στη δεύτερη μέρα, το φεστιβάλ μετέφερε το κοινό σε μια μουσική διαδρομή από την Κόνιτσα μέχρι τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Οι εκρηκτικοί Subcarpați έφεραν στη σκηνή το φρέσκο ηχόχρωμα του συνδυασμού grime, rap και ρουμάνικου folk, μια συναρπαστική πρόταση που σέβεται όμως βαθιά τις ρίζες. Η Kaynak Pipers Band γνωστοποίησε τη βαθιά σχέση μας με τη βουλγαρική παραδοση μέσω ενός φωνητικού εργαστηρίου και συναυλίας με βασικό όργανο την κάμπα γκάιντα.
Η τέχνη της αποκέντρωσης και η τοπική συμμετοχή
Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, τόνισε την σημασία της υποστήριξης της καλλιτεχνικής αποκέντρωσης και της πολιτιστικής ανασυγκρότησης που το φεστιβάλ φέρνει σε μια παραμελημένη επαρχία όπως η Ήπειρος. Η προσέλευση των κατοίκων στην Κεντρική Πλατεία της Κόνιτσας την τρίτη ημέρα επιβεβαίωσε ζωντανά τη δυναμική της τοπικής συμμετοχής.
Γλέντι και χορός: η καρδιά της παράδοσης στην Κόνιτσα
Η γιορτή κορυφώθηκε με το γλέντι στην καρδιά της πόλης, όπου το συγκρότημα Szászcsávás Band με παραδοσιακούς χορούς από την Ουγγαρία προθέρμανε το κοινό, ενώ το κρητικό σχήμα του Κωστή Νοδαράκη ανέβασε τη θερμοκρασία με μελωδίες Πεντοζάλη, Συρτού και Μαλεβιζιώτη. Οι Χαλκιάδες από τη Βούρμπιανη έδωσαν το τέλος με ένα δυναμικό ηπειρώτικο γλέντι που συνεπήρε κάθε επισκέπτη, μεγάλης και μικρής ηλικίας.
Παρακαταθήκη για το μέλλον: η παράδοση ως ζωντανή πρακτική
Στην Αθήνα, η επιστροφή στη συνθήκη του πανηγυριού αναδεικνύει μια ανάγκη για ουσιαστική κοινωνική σύνδεση και επαφή με την παράδοση. Ωστόσο, το φεστιβάλ “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά” στην Κόνιτσα δείχνει πώς αυτή η σύνδεση μπορεί να ζήσει και να εξελιχθεί στον τόπο της, δημιουργώντας νέες παραδόσεις που προκύπτουν μέσα από το συλλογικό βίωμα, το σεβασμό στο παρελθόν και τη συνεχή καλλιτεχνική αναζήτηση.